Neden cevabını bilmediğim bunca soru var kafamda? Doğruluğundan emin olmadığım pek çok açıklama da var aklımda; ama acaba neden güvensizim inandıklarımdan?

Kişisel bir buhranın işareti mi güvensizlikler, yoksa bir toplumsal krizin izdüşümü mü?

Kişisel ise sorunlar, bunların yüze çıkmasından toplumun yaşadıklarının payı yok sayılabilir mi?

Kişisel ve toplumsal dediğimiz iki alan, birbirinden kopuk düşünülebilir mi?

“Toplumsal” derken toplumun sınırları nereden geçer? “Toplum” dediğimizde ülke sınırlarını mı anlamalıyız yoksa daha geniş bir alanı mı? Sıkıntı ülkede mi, dünyamızda mı?

Daha dar bir çevreyi – yani ülkeyi - “toplumumuz” sayarsak, dünyamızı görmezlikten gelen bu daralma nereye kadar sürdürülebilir? Bazı kimselerin “çevrelerini” daralta daralta aile bazına indirdiklerini nasıl açıklayacağız?

Bencillikle mi, gerçeklikle mi, pragmatizmle mi?

Bencillik ve empati eksikliği kötü ise, neden var? Neden böylesine yaygın? İnsan doğası mı bu? İnsan doğası bu ise neden “kötü” sayılsın ki? Alt tarafı “normal” sayılması gerekmez mi? İnsan doğası bu değilse, nasıl oluyor da baştanbaşa sarmış ortalığı?

Neden daha adil, daha yaşanır bir dünya kurulamıyor diye sormayayım, neden hayali bile kurulamıyor, umudu bile dillendirilemiyor? Var mı yok mu karşı tarafı yok etmenin bir kısır döngü olduğu neden belli olmuyor?

Bunca haksızlığa toplum olarak duyarsız kalmanın açıklaması sonsuz bencillik mi yoksa var olmanın en garantili yolu olması mı? Bu yaklaşım kişinin zayıf yanını mı gösterir yoksa çevreye uyum sağlama yeteneğini mi?

Ve hep yeniden akıldan çıkmayan soru: insan doğası bu olmasın sakın?

Kendi cinsini yok eden ve yok ederken mutlu hisseden daha kaç hayvan biliyorsunuz?

Erkekler kadınları neden döver? Hırsların aşılması için eve bir boks çuvalı almak neden akla gelmez? Erkekler kadınları öldürürken neden kadın erkek ayırımı yaşanmadan bütün toplum mesafeli seyreder? Komşuda her akşam işkence yaşanırken “aile mahremiyetinin” saygı ile korunması nasıl açıklanacak?

İnsan hayvan, erkek kadın, bizden bizden-olmayan ayırımı yaparak, hatta yapmadan da acı çektirmeler sadizm mi, yani hastalık mı? Böylesine yaygın olan bir uygulamaya “hastalık”, yani normal olmayan bir durum neden sayılsın ki? Hastalığın, geçici veya istisna olması gerekmez mi?

Bu soruların aklıma gelmesinin nedeni yaşlılık mı, yoksa dar ve geniş çevre içinde – yani mahallemde ve dünyamızda – gördüklerim mi? Nereye dönsem akıl almaz açmazlar görmem gözümün bozulduğundan mı, yoksa keskinliğinden mi?

Midye gibi kapalı ve rahat olmak daha gerçekçi bir seçim olabilir mi? Sürüden ayrılamayan koyun gibileri için çırpınan bir çoban mı olmalı, yoksa sıcak bir apartman dairesinde dizi mi izlemeli?

Ağlamalı mı, yoksa gülmeli miyim halimize, halime?

Sürrealist sorular da geliyor aklıma: Bir ülkede “teröristler” çoğunluk olsa ne olur?

Basıp gitmeli miyim başka kentlere, başka diyarlara, yoksa kalıp yanmalı mıyım, Kerem gibi örneğin?

Umutla beklemeli miyim yeni bir baharı, yoksa gerçekçi olup mevsimlerin dönüşümlü olduğunu kabul mü etmeliyim?

Ne haliniz varsa görün demek ayıp mıdır?

Bunu dememek veya diyememek iki yüzlülük olabilir mi; veya kendimi aldatmak? Akla geleni diyebilmek korkaklık mı gösterir yoksa cesaret mi?

Bu sorular neyi saklar, neyi bahane olarak sunar bilinç düzeyine?

Kendinden gizlediğini görebilir mi insan?

Bu yazıyı hiç yazmamış olmam mı gerekirdi acaba? Kötü bir günüme rast gelmiş işte; ne gerek vardı sabah sabah moral bozmaya demeyecekler mi?

Ama “moral” dedikleri nedir? Çocukları aldatan masal gibi, büyükleri uyutan tatlı vaatler gibi bir şey olmasın?

Yalanla mutlu olmak mı daha iyi, yoksa doğrularla acı çekmek mi? Bu alanda seçme olanağımız var mı ki; yoksa alınyazımız mıdır herhangi bir seçimimiz?

Elimizde olmayan, bizim dışımızda bizi biz yapan bir durum mu?